Yatırım Teşvik Belgesi

Yatırım Teşvik Belgesi ve Danışmanlığı: Kapsam, Destekler ve Uygulama Esasları

Yatırım Teşvik Belgesi, tasarrufların üretime yönlendirilmesini, ileri teknoloji kullanımıyla rekabet gücünün artırılmasını ve bölgeler arasındaki ekonomik dengesizliklerin giderilmesini hedefleyen devlet destek sisteminin temel araçlarından biridir. Bu belge, yatırımın karakteristik değerlerini, belirlenen şartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi halinde yatırımcıya vergi avantajları ve diğer destek unsurlarından faydalanma imkânı sunar.

Teşvik Sisteminin Temel Yapısı

Devlet tarafından uygulanan teşvik sistemi, yatırımların özelliklerine ve yapılacak bölgelerin gelişmişlik düzeylerine göre dört ana kategoriye ayrılır:

1. Genel Teşvik Belgesi:Ülke genelinde teşvik kapsamına giren, belirli yatırım konuları dışında kalan ve asgari sabit yatırım tutarını aşan yatırımlar bu belge kapsamında değerlendirilir. Temel destek unsurları; Katma Değer Vergisi (KDV) istisnası ve gümrük vergisi muafiyetidir. 1. ve 2. bölgelerde minimum sabit yatırım 1 milyon TL, 3. ila 6. bölgelerde ise 500 bin TL olarak öngörülmektedir. Ayrıca, 6. bölgede gerçekleştirilen yatırımlarda sigorta primi işçi hissesi ve gelir vergisi stopajı destekleri de uygulanır.

2. Bölgesel Teşvik Belgesi:Türkiye, ekonomik ve sosyal gelişmişlik açısından altı bölgeye ayrılmıştır. Bu sistem kapsamında; KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, (1. ve 2. bölgeler hariç) faiz desteği ve yatırım yeri tahsisi gibi avantajlar sunulur. Özellikle 6. bölgede, asgari ücret esaslı sigorta primi işçi hissesi ve gelir stopajı desteği ek olarak sağlanmaktadır. Ayrıca, organize sanayi bölgelerinde yapılan yatırımlar, destek oranlarında avantajlı uygulamalara tabi tutulur.

3. Büyük Ölçekli Yatırımlar İçin Teşvik Belgesi:Ülkenin teknoloji ve Ar-Ge kapasitesini güçlendiren, uluslararası rekabet üstünlüğü sağlayacak yatırımlar bu kategoriye dahildir. Sektöre özgü asgari sabit yatırım tutarlarında yapılan düzenlemelerle; KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, asgari ücret üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren desteği ve yatırım yeri tahsisi destekleri sunulur. 6. bölgede ise ek olarak sigorta primi işçi hissesi ve gelir stopajı destekleri uygulanır.

4. Stratejik Yatırımlar İçin Teşvik Belgesi:Bu kapsam, yüksek teknoloji içeriği, yüksek katma değer ve ithalata bağımlı ara malların üretimini hedefleyen yatırımları içerir. Stratejik yatırımlar, ithalatın %50’den fazlasını oluşturan ara mal veya ürün üretim projeleri şeklinde tanımlanır. Destekler arasında; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, sigorta primi işveren desteği, yatırım yeri tahsisi, belirli limitlere kadar faiz desteği ve belirli yatırımlar için KDV iadesi yer almaktadır. Bu sistem, cari açığın azaltılması ve uluslararası rekabet gücünün artırılması amacını taşımaktadır.

Sağlanan Destek Unsurları

Yatırım teşvik sistemi, yatırımcıların projenin çeşitli aşamalarında farklı avantajlardan faydalanmasını sağlar. Bu destek unsurlarından bazıları şunlardır:

• KDV İstisnası: Yurt içi veya yurt dışından temin edilen yatırım mal ve teçhizat, yazılım ve gayri maddi haklar için KDV ödemesi yapılmaz.

• Gümrük Vergisi Muafiyeti: Yurt dışından getirilen yatırım makine ve teçhizatlarına uygulanan gümrük vergisinden muafiyet sağlanır.

• Vergi İndirimi: Yatırım döneminde ve işletme döneminde, yatırımın teşvik kapsamında sağladığı katkı dikkate alınarak ödenecek vergi miktarında indirim yapılır. Bölgelere göre oranlar kademelendirilmiş olup, 6. bölgede daha yüksek destek oranları uygulanır.

• Sigorta Primi Desteği: Yatırımın yarattığı ilave istihdam için; işveren ve belirli bölgelerde işçi hissesi desteklenir. Özellikle 6. bölgede bu destekler asgari ücret esasına göre sağlanır.

• Faiz Desteği: Yatırım kredileri kapsamında kullanılan tutarın belirli bir oranına kadar, ödenecek faiz veya kâr payının devlet tarafından karşılanması öngörülür.

• Yatırım Yeri Tahsisi: Teşvik belgesine konu yatırımlar için, ilgili bakanlık tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yatırım yeri tahsisi yapılır.

• KDV İadesi: Büyük ölçekli stratejik yatırımlarda, bina ve inşaat harcamaları için tahsil edilen KDV, belirli şartlarda geri alınır.

Uygulama ve Süreç Yönetimi

Yatırım harcamalarının teşvikten yararlanabilmesi için, belgede belirtilen tarihten sonra faturalandırma yapılması önem taşır. Bu nedenle, yatırım sürecine başlamadan önce ilgili teşvik belgesinin alınması gerekmektedir. Başvuru işlemleri, 2 Temmuz 2018’den itibaren Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın yönettiği E-TUYS adlı web tabanlı sistem üzerinden yürütülmektedir. Sisteme erişim, nitelikli elektronik sertifikaya sahip ve bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kişiler tarafından sağlanır.

Yatırım tamamlandıktan sonra, projenin kapatılması için bakanlığa tekrar başvuru yapılır; bu süreçte asgari yatırım tutarının harcanmış olması ve mamul üretimine geçilmesi gibi şartlar aranır.

Danışmanlık Hizmetleri ve Destek Sürekliliği

Yatırım teşvik sisteminin tüm aşamalarında, yatırımcıların doğru ve eksiksiz bilgi alması büyük önem taşır. Bu bağlamda, yatırım teşvik danışmanlığı hizmetleri; yatırımın başlangıç analizinden, başvuru evraklarının hazırlanması, E-TUYS işlemlerinin yürütülmesi, belgedeki özel hususların yatırımcıya aktarılması ve sonrasında belge üzerinde yapılması gereken değişikliklerin (makine ekleme, süre revizesi, yatırım yerinin değiştirilmesi vb.) yönetilmesi gibi kapsamlı destekler sunar. Ayrıca, YMM raporu ve mali danışmanlık hizmetleriyle, teşvik kapsamında sağlanan avantajların doğru şekilde uygulanması ve vergi indirimlerinden maksimum fayda sağlanması hedeflenir.

Temel Kavramlar ve Tanımlar

Teşvik sistemi kapsamında kullanılan bazı temel terimler şunlardır:

• Ürün: Yatırımın ana hedefi olan, imalat sanayinde üretilen nihai veya ara mallar.

• Yatırımcı: Teşvik belgesine konu yatırımı gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişiler.

• Aracı Kurum: Faiz desteği gibi uygulamaların hayata geçirilmesinde rol alan kamu bankaları ve finansal kiralama şirketleri.

• Ar-Ge Yatırımı: Yeni ürün geliştirme, kalite standardını yükseltme veya maliyet düşürücü teknolojilerin uyarlanması amacıyla yapılan araştırma ve geliştirme çalışmaları.

• Büyük Ölçekli Yatırım, Modernizasyon, Tevsi ve Ürün Çeşitlendirme: Yatırımın boyutu, mevcut tesislere yapılacak eklemeler veya tamamen yeni üretim tesislerinin kurulması gibi konularda belirlenen tanımlamalardır.

Yatırım Teşvik Belgesi, hem yerli hem de yabancı yatırımcıların Türkiye’de yapacakları yatırımlarda vergi, gümrük ve finansman desteklerinden yararlanmasını sağlayarak, teknolojik dönüşüm, istihdam yaratımı ve bölgesel dengenin sağlanmasında kritik bir rol oynamaktadır. Bu kapsamlı sistem, yatırımın başlangıcından tamamlanmasına kadar sürecin tüm aşamalarında danışmanlık hizmetleriyle desteklenmekte; böylece yatırımcıların devlet yardımlarından maksimum düzeyde faydalanması hedeflenmektedir.